Naar buxusalternatieven is steeds meer vraag. Dat komt niet doordat mensen de buxus massaal niet meer mooi vinden. Voor een lage haag met een hele deftige uitstraling is een buxushaag nog altijd de beste keuze. Ooit dachten zelfs de meest doorgewinterde tuiniers dat de buxus niet kapot te krijgen was. Buxussen zijn immers wintergroene haagplanten op bijna iedere standplaats uit kunnen groeien tot de perfecte lage haag of de ideale plant voor de vormsnoei. Rond de eeuwwisseling doken er in Europa echter twee bedreigingen op voor de buxus: de buxusmot en de buxusschimmel. Wil je deze bedreigingen voor zijn, maar ook een haag met het bijna vorstelijke uiterlijk van de buxushaag in de tuin? Verdiep je dan eens in de beschikbare buxusalternatieven.
Japanse hulst
Japanse hulst ‘Dark Green’®
Japanse kardinaalsmuts
Lonicera nitida
Waarom zijn buxusalternatieven nodig?
Wanneer de rupsen van de buxusmot of de schimmels die de buxusziekte veroorzaken één buxusstruik vinden, moet snel iedere soortgenoot in de buurt eraan geloven. Binnen de kortste keren zie je dan de gevolgen: een volledig uitgedroogde of kaalgevreten buxushaag. In theorie is het mogelijk om de buxusrups en de buxusschimmel te bestrijden, maar in de praktijk is dat vaak een dure, tijdrovende klus waar alsnog veel risico’s aan kleven. Je moet je buxushaag namelijk nauwlettend in de gaten houden; zodra je je aandacht ook maar enigszins laat verslappen, zien de rupsen en de schimmels kun kans schoon om toe te slaan. Zelfs als je de takken wegsnoeit en de snoeischaar net niet grondig genoeg schoonmaakt kunnen ze snel terugkomen.
In veel gevallen is het daarom een beter idee om op zoek te gaan naar haagplanten met een vergelijkbaar uiterlijk. Het gaat de buxusrups en de buxusschimmels niet om hoe de planten eruit zien. De buxusrups voedt zich namelijk met de sappen die zich in het blad van de buxus bevinden. Een blad dat er ongeveer hetzelfde uitziet, hoeft natuurlijk niet per se dezelfde voedingswaarde te hebben voor het ongedierte. Sterker nog: de rupsen van de buxusmot lusten het sap van de meest voor de hand liggende buxusvervangers niet. Dat is ook precies wat planten als de Japanse hulst en de Lonicera nitida zulke goede buxusvervangers maakt. Waarom schimmels als de Cylindrocladium buxicola en de Volutella buxi specifiek de buxus aantasten is minder duidelijk, maar feit is wel dat buxusalternatieven immuun zijn voor de schimmels.
Welke buxusalternatieven zijn er?
Om te bepalen welke haagplanten geschikt zijn als alternatief voor de buxus, was het voor kwekers belangrijk om in kaart te brengen welke eigenschappen een buxushaag nu zo speciaal maken. De buxus is natuurlijk nooit helemaal te vervangen, maar er zijn zeker haagplanten op de markt die een aantal belangrijke eigenschappen met de buxus delen. Allereerst is het natuurlijk belangrijk dat je een wintergroene haagplantensoort kiest. De buxus dankt een groot deel van zijn populariteit als haag- en vormsnoeiplant aan het feit dat er twaalf maanden per jaar groene blaadjes aan zijn takken hangen. Ook het formaat van de bladeren is kenmerkend. Juist omdat ze zo klein en rond zijn, is het makkelijk om een buxushaag een uiterst gedefinieerde vorm mee te geven. Er zullen geen grote bladeren uitsteken.
Met die eigenschappen in het achterhoofd is de Japanse hulst (Ilex crenata) het beste alternatief voor de buxus. En de Japanse hulst ‘Dark Green’® in het bijzonder. Laat je niet misleiden door de naam van deze wintergroene haagplant: de Japanse hulst heeft geen stekelige bladeren die het goed doen als kerstversiering. Zijn kleine ovalen blaadjes lijken zoveel op die van de buxus dat zelfs ervaren hoveniers heel dichtbij moeten komen om het verschil te kunnen zien. Wanneer het onvermijdelijk is om de buxus te vervangen met een lookalike, kiezen veel mensen daarom voor de Japanse hulst ‘Dark Green’®. Andere wintergroene haagplanten die op grond van hun uiterlijk als buxusalternatief gebruikt kunnen worden zijn de Euonymus fortunei ‘Vegetus’ of Japanse kardinaalsmuts en de Lonicera nitida, in de volksmond ook wel de Chinese kamperfoelie genoemd. Andere soorten kardinaalsmuts hebben blaadjes die eenzelfde vorm hebben, maar veel bonter zijn.
Wat maakt de Japanse hulst ‘Dark Green’® zo’n goed buxusalternatief?
In veel opzichten is de Japanse hulst een veel sterkere plant dan de buxus. Hij is niet alleen resistent tegen de schimmelziektes en de rupsen die veel buxusstruiken verwoesten, maar hij heeft een hogere tolerantie tegen lage temperaturen en winderige standplaatsen. Omdat een buxushaag net als een haag van de Japanse hulst ‘Dark Green’® over het algemeen laag blijft, zullen de hagen niet snel last krijgen van de wind. Maar als jouw tuin op een tochtige plek staat, is de Ilex crenata ‘Dark Green’® een betere keuze. Andere kweekvormen van de Ilex crenata kunnen ook wel als alternatief voor de buxus gebruikt worden, zoals de Japanse hulst ‘Convexa’, maar er van alle Japanse hulstsoorten die er zijn, lijkt de Ilex ‘Dark Green’® er qua kleur het meest op.
Verschillen zijn er natuurlijk wel. Die zijn alleen zo minimaal dat het in het totaalbeeld weinig uitmaakt. Als je de Japanse hulst echt goed onder de loep neemt, zul je zien dat er hele kleine tanden aan de bladranden van de Japanse hulst te vinden zijn, terwijl het blad van de buxus een gladde rand heeft. Ook de positie die de bladeren aan de takken hebben verschilt. Aan de takken van de buxus staan de ronde blaadjes namelijk recht tegenover elkaar. Bij de Japanse hulst staan ze om en om. Beide soorten zijn echter behoorlijk dicht begroeid, waardoor dit verschil nauwelijks waarneembaar is. Zeker als je jouw haag of vormsnoeikunstwerk van een afstandje bekijkt zal de Japanse hulst zich bewijzen als een bijzonder overtuigende buxusvervanger.
Verschillen tussen de buxus en buxusalternatieven
Een van de belangrijkste redenen waarom de buxus nog altijd een van de meest geliefde planten voor een rechte, lage haag is, is zijn groeisnelheid. Afhankelijk van de omstandigheden kan die zelfs maar 10 centimeter per jaar zijn. Meer dan 20 centimeter zal de buxus in een jaar zeker niet groeien. Er is daarom niet veel snoei nodig om een buxushaag of een vormsnoeiplant in zijn gekozen vorm te houden. Eerlijk is eerlijk: dat voordeel kunnen de belangrijkste buxusalternatieven niet bieden. Je buxusalternatieven snoeien moet dus vaker gebeuren dan je van de buxus gewend zou zijn. Voor sommige mensen kan dit een nadeel zijn, maar vaak bereik je met één tot twee extra snoeibeurten in een jaar een prachtig resultaat.
Ook hier laat de Japanse hulst ‘Dark Green’® zien waarom hij de meest populaire keuze is onder mensen die op zoek zijn naar buxusalternatieven. Met een jaarlijkse groeisnelheid van tussen de 15 en de 30 centimeter groeit hij niet eens zo heel veel sneller dan de Buxus sempervirens. Met een minimale groei van 20 centimeter per jaar en een iets ander uiterlijk is de kardinaalsmuts een iets minder voor de hand liggende keuze. De Lonicera nitida lijkt dan wel wat meer op de buxus dan de kardinaalsmuts, maar omdat hij niet minder dan 40 centimeter per jaar groeit – soms wel 60 centimeter – vraagt hij om veel meer onderhoud. Daar staat tegenover dat de Lonicera nitida een goede keuze is als je snel resultaat wilt. Hij groeit namelijk niet alleen snel, maar ook zeer compact.
